o wawa ya am, no ya na cirain no zezak aka no ya rana somdep o araw am, ya mitarek o gaza na. ano ya mehnep aka no ya mangci rana am, ya mitarek o arisis na a, o rako a wawa ya am, niyamamaog na ni ama ta do to. ano mian do oned no wawa am, akmey ya mikatlo o na kavavavan, ya macita o makakaday a maoran no oned no wawa. amian so zangaz no kakawan, amian so tomayo do vavahay a tazingan, amian so koyta do teyrahem no kakakawan, amyan so makapia a milingalingay a amoamong.
ya pangaaapan o rako a wawa so iyakan a ikabsoy no velek no tao, ya pangozayan ori do pimasawdan. no kalilikey namen am, miawawat namen do wawa a kakanakan, mipazovo namen rana am, kakdain o kangay do keysakan, yato dangay do ipipararakeh rana am, ya rana malavat o minavazay do pangaaapan.ya makdeng o na pazonan so aktokto no tao a nimapo do wawa ya. do ya piveyvazayan sicyakoa ya ma, ala yaro o katoposan, am ya pereh o ya ma’ap a iweywawalam no kakoa. ori o kakdayan so cireng no rarakeh a mapakatkat so pangaktoktowan do kataotao, ikadpeh no teneteneg no tao.
ya da akmey bengbengen no koka o adan a iweywawalam no yancomin siciakwaya, ori o na ikatazestes do awawan a ya mabalinas no iweywawalam. tana da ipinakem no tatasa aka tao o kavangon so iweywawalam aka no cirecireng am, ala ji misinaoli rana o iweywawalam no kokwa, tana yamia so pivatvatekan aka no vakovakog a citahen am, ya miparai o iweywawalam takamo do ya nakenakeman siya. ko anoyongan o ngongyod a mapazon so makakaday a iweywawalam o mapizokab so tao ya, no ji nazibowan o cirecireng am, abo rana o jiakala a vazay.
海，在日出與夕陽的照射下，具有不同的色澤；隨著漲潮與退潮，也產生各異的型態。千變萬化的海，是上帝創造出的美感，尤其當你跳入水中，海從原本平面的視覺，轉化為三度空間，你看到的是更完整、豐富的生命系統。像是色彩繽紛的珊瑚礁、從洞裡探出頭來的狡猾海鰻、石頭下動作敏捷的章魚，還有優游海中的熱帶魚群。
海洋除了給予資源、知識，並塑造我們的生活文化，同時也是我們認識很久的朋友。小時候，他是我們的玩伴；青少年時期，開始想要征服他；現在年紀稍長，已經能找到彼此共同生活、彼此陪伴的節奏。海對我們的影響力，在踏入社會職場時最為顯著。因為在工作領域，我們靠著專業及努力，可以獲得80分以上的高分；但在傳統文化層面，我們卻只能拿到20分。所以當我們回到部落，會非常渴望得到長輩的認同，希望能藉由在傳統領域的表現，幫自己多加點分數。
國家對原住民族群的限制，使得族群文化難以盛開成繁花。即使現代社會積極談論文化傳承、族語復振，但原住民族無法回到傳統文化場域，隔著教室及書本學習語言，只是讓文化離我們越來越遠。我相信唯有親身實踐，才能建立認同，也唯有認同族群文化，才能創造感動，進而使用語言及工具，開展更多可能。
Panirsirngen do yanbonkay
財團法人原住民族文化事業基金會董事長
相關文章
